بسم الله الرحمن الرحیم
حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد تقی سبحانی
مدیر عامل بنیاد فرهنگی امامت:
«تکمیل ، توسعه و تعمیق، ضرورتهای مطالعات امامت پژوهی در عصر حاضر »
حجت الاسلام والمسلمین دکتر سبحانی مدیر بنیاد فرهنگی امامت در مراسم جشن میلاد پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و آیین رونمایی از 4 اثر پژوهشی در بنیاد بیان داشت:
همانطور که می‌دانیم مقوله امامت یک عرصه گسترده و عمیقی است که متاسفانه آن‌چنان که باید در حوزه‌های علمیه به این موضوع چنان که بایسته است، پرداخته نشده است. اینکه در سال های گذشته شاهد شکوفایی امر امامت و ولایت بودیم و این مسأله بیشتر مورد توجه عالمان و محققان و مبلغان قرار گرفته است، جای تقدیر و تشکر دارد، اما راهی که ما باید تا رسیدن به آن قلّه معرفت طی کنیم مسیری است که به این سادگی طی نمی‌شود و نیازمند تلاش های افزون‌تر و گسترده‌تری است.
بنیاد فرهنگی امامت راه تازه ای را فرا‌روی حوزه علمیه و محققان و جویاگران حوزه امامت قرار داد. هدف اصلی، تربیت افرادي بود که بتوانند در این راستا تحقیق و تدریس کنند، و بتوانند این معارف را برای اقشار مختلف و به زیان های گوناگون اشاعه دهند. خوشبختانه با تاسیس رشته امامت در حوزه علمیه قم و راه اندازی مرکز تخصصی امامت این گام مهم برداشته شد. پشیتر بسیاری از متقاضيان بودند که با همین هدف وارد حوزه علمیه می‌شدند اما هرچه پي‌جويي مي كردند استاد، درس، و يا نظام آموزشی مرتبط وجود نداشت. خوشبختانه در طول ده سال گذشته بنياد فرهنگي امامت با اجرای دوره های رسمی سطح 3 و اجرای آموزش های عمومی، تا اندازه‌ای این وظیفه را انجام داد.
امّا همانطور که می‌دانید، امتداد بحث امامت و آموزش های مرتبط با آن، بدون عمق مباحث معرفتی در حوزه امامت ممکن نیست. امامتی که ما امروز در اختیار داریم حاصل تلاش بزرگان ما در طول 1400 سال گذشته است اما آن چیزی که حاصل این پژوهش هاست نسبت به آن معارفی که ما در کتاب و سنت داریم، بسیار محدود است. بر همین اساس لازم است افق آینده پژوهش‌های امامت در همایش‌ها، نشست ‌ها و برنامه‌های دیگر، چه در این مجموعه و چه در سطح حوزه تبیین شود تا مسیر و گستره¬ی فعالیتها، برای افراد علاقه مند، به خصوص عزیزانی که امروز در عرصه آموزش‌های تخصصی امامت هستند، روشن گردد.  
به عنوان نمونه تلاش بر این است تا از مجموعه ای رونمایی شود که به گمان‌ ما در رشته‌های علمی حوزه کم‌نظیر است و آن «نظام موضوعات پژوهشی و علمی امامت» است. کار بسیار گسترده ای صورت گرفته است و نمودار موضوعات امامت در یک طبقه بندی علمی توسط اساتید استخراج شده است و در قالب یک درختواره گسترده برای محققان عرضه مي‌شود و در کنار آن، آثاری که در این موضوعات کار شده است، مانند پایان نامه، مقاله و کتاب در قالب ماخذ شناسی جامع آثار امامت معرفی می شود. لازم بذكر است این کار برای اولین بار در یک رشته علمی حوزوی صورت می‌گیرد و محقق امامت پژوه می‌تواند هم افق آینده مطالعات امامت را بشناسد و هم وضعیت موجود تحقیقات امامت را بداند. این آمار نشان خواهد داد که بین وضعیت موجود تا نقطه مطلوبی که مورد نیاز ماست چقدر فاصله است. هدف این است که محققان را به سمت موضوعات نو، جدی و تاثیرگذار هدایت کنیم.
ایشان در تبیین ضرورتهای امامت پژوهی در عصر حاضر گفت:
ما در سه بعد نیازمند گسترش مطالعات امامت هستیم:
 یکی در بُعد تکمیل مطالعات امامتی است. می دانیم بزرگان ما در طول سده‌های گذشته کارهایی فراوان کرده اند که اکنون نیازمند به تکمیل و تداوم است. باید با تولید آثار جدید، امتداد کار بزرگان را دنبال می‌کنیم و به مسأله‌ها یا شبهات موجود و تازه پاسخ دهیم و سعی کنیم که آن حرکتی که علمای ما کرده‌اند را به تمامیت و کمال برسانیم. نمونه ای از همین پژوهش ها در همین مجموعه کتاب های حاضر، کتاب السکینه فی صحة حدیث المدینة است.
بُعد دیگر، توسعه مطالعات امامتی است. موضوعات و مسائلی در امامت پژوهی وجود دارد که اگر با دقت بنگريم، در مي يابيم که اگر کسی آن موضوع و مسأله را دنبال کند و ابعاد دیگر آن را بکاود، پهنای بزرگی از علم امامت باز می‌شود. نمونه ای از آن کتابی بودكه در جشن مباهله رونمایی شد، كتاب «امامت علوی در سیره نبوی» بود. امروز وقتی در حوزه امامت بررسی می‌کنیم، می¬گوییم مثلاً 10 یا 20 حدیث، مستند امامت ماست. اما در این کتاب نشان داده شده است که تمام زندگی پیامبر مستند امامت است. سراسر سیره نبوی آکنده از معرفی امیرمومنان(ع) به عنوان استمرار خط رسالت در امامت است، بحث در یک روز و یک حادثه و آن هم یک گونه از معرفی ولایت و امامت  نیست، بلکه رسول خدا(ص) به گونه‌ها و شیوه های مختلف، این مهم را به انجام رسانده اند.
يكي دیگر از کتاب‌هايي که امروز از آن رونمایی شد، کتاب «بن مایه های امامتی در قصه های قرآنی» است. این اثر نیز از کارهای توسعه ای است. اینکه کسی از درون قرآن، به جای اینکه به چند آیه، بر مساله¬ی نص و نصب استناد کند و نشان دهد که یکی از آموزه‌های مشترک قصه‌های قرآن، آموزه¬های امامتی است ، چیز دیگری است. این بدان معناست که سلسله انبیاء الهی بر محور نصب بوده و سلسله ولایت در تاریخ بر محور حبل الهی است. این همان بحث توسعه ای است كه مدعاي ماست. در امامت پژوهی تا الآن از برخی ادله قرآنی و روایی سخن گفته ایم، حال بیایم امتداد بدهیم و بگوییم کل قرآن و سراسر سیره پیامبر دارد از امامت و ولایت سخن می‌گوید.
سومین حوزه جدید در مطالعات امامت پژوهی مطالعات تعمیقی است. آنچه ما از امامت در طول تاریخ تفکر خودمان داشتیم تنهایک لایه از لایه¬های امام شناسی است و به آن بخش از امامت مربوط است که لازم بود امامت اهل بیت(ع) در مواجهه با مخالفان و اهل سنت اثبات شود. اما آن لایه از امامت که توصیه شده‌ایم امام را بشناسیم و جایگاه حقیقی امامت و ولایت را بدانیم و به آن عمل کنیم و او را معرفی کنیم، این تقربیاً در حوزه مطالعات امامت پژوهی مغفول مانده است. ما از اين رويكرد در مطالعات امامت پژوهي به «امامت تبیینی» در مقابل «امامت تطبیقی» تعبير می‌کنیم. امامتی که در میراث امامیه و توسط اهل بیت عليهم السلام و قرآن کریم تببین شده است، شاهد هر دو بعد تطبیقی و تبیینی است و نباید این بعد به فراموشی سپرده شود. شاهد غفلت در این بُعد امامت پژوهی آن  است که اگر امروز کسی به کتاب الحجه کافی یا به کتاب بصائر الدرجات مرحوم صفّار مراجعه کند، آن را آکنده از معارف مرتبط با امامت می¬یابد، اما از بسیاری از آن‌ها درک و دریافت صحیحی وجود ندارد و شاید مطالبی به گوش خورده باشد اما عمق این مباحث شناخته شده نیست و تقریباً در عرصه این مباحث هیچ کار جدی‌ای انجام نشده است. به یقین می توان  ادعا نمود که بر کتاب الحجه کافی یک شرح عالمانه امامتی نگاشته نشده و بر كتاب بصائر الدرجات حتی یک تعلیقه عالمانه وجود ندارد. و شما می‌دانید که امروز اصل شبهاتی که توسط مخالفان وارد می‌شود به همین دو كتاب به عنوان بن مایه های امامتی شیعه است. تا جايي كه اگر کتاب‌های برخی از وهابیان را در نقد شیعه باز کنید می‌بینید که از ابتدا تا انتهای کتاب الحجه را خوانده و ریز به ریز اشکال می‌کند. سؤال اينجاست چه کسی باید عمق مباحث امامت پژوهی را بکاود و این دُرهای گرانبهای معارف را شناخته و عرضه کند. به عنوان مثال عرض می‌کنم، علم امام که یکی از مهم ترین و محوری ترین مباحث امامت است، کار مطالعاتی عمیقی روی آن انجام نشده است و می‌توان گفت آنچه که در باب علم امام عرضه شده در مقایسه با میراث روایی ما بسیار اندک است. با اين حال در همین زمینه هم چند کار پژوهشی در بنیاد امامت صورت گرفته است که در آينده در قالب یک نشست علمی با عنوان علم امام، برخی  از این معارف گرانسنگ علم امام توسط اساتید عرضه و هم رونمایی خواهد شد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر سبحانی ضمن اشاره به رسالت امامت پژوهان گفت: کسانی که در عرصه امامت آمده اند و این مسیر را دنبال می‌کنند، بدانند که مسئولیت آنها بسیار بسیار سنگین است. این موسسه و موسسات دیگر باید در حوزه علمیه به این کار بپردازند تا بتوانیم گوشه ای از رسالت خود را انجام دهیم. پیامبر عظیم الشان اسلام صلي الله عليه و آله، آرمان‌ها، برنامه‌ها، دغدغه ‌ها و معارف بلندی داشتند که بی تردید جهت بسیار مهم آن امتداد رسالت در عنصر ولایت و امامت است تاریخ به خوبی شهادت می‌دهد که آخرین وصیت پیامبر صلي الله عليه و آله و آخرین دغدغه‌ها و دلدادگی های پیامبر صلي الله عليه و آله مساله امامت و امتداد رسالت در خط ولایت است. اگر کسی امروز می‌خواهد بزرگداشت نبی مکرم اسلام صلي الله عليه و آله را داشته باشد، یکی از ابعاد مهم آن رفتن به سمت ولایت انجام این وصیت و بزرگداشت و احیای امر امامت است.
ان شاء الله که همه ما موفق باشیم و هر کسی به سهم خودش بتواند در این مسیر اقدام کند.

دریافت صوت جلسه