چکیده: دو دسته حدیث به ظاهر متفاوت، در مورد مسئله توبه در عصر ظهور، وجود دارد. پاره ای از احادیث، دوران غیبت را عصر فرصت ها وظهور را زمان پایان یافتن فرصت ها معرفی کرده اند که با آمدنش مجال توبه وبازگشت از گم راهان ستانده می شود. اما تعداد دیگری از احادیث، عصر ظهور را دوران رشد وتربیت وزمان جبران ضعف های بشر می دانند. از این رو، در آن زمان باب توبه هم چنان باز وزمینه جبران کاستی ها فراهم است. برای جمع میان این دو دسته روایت، می توان دسته دوم را به زمان آغازین ظهور ناظر…

 کبری مجیدی بیدگلی(۱) مجموعه آثار دومین همایش بین المللی دکترین مهدویت – جلد دوم چکیده با بررسی چگونگی پیوند میان گذشته، حال وآینده در چارچوب فلسفه نظری تاریخ می توان چگونگی آینده تاریخ را از دریچه نگاه هگل دریافت. در این متن، نخست به تعریف واژگان تاریخ وفلسفه تاریخ پرداخته شده است. سپس دیدگاه هگل را درباره فلسفه نظری تاریخ بررسی کرده وکوشیده ایم تا آموزه اعتقادی وجهانی مهدویت را که به نوعی پایان تاریخ به آن می انجامد، در قالب فلسفه جوهری هگل به تصویر کشیم. آن گاه با توجه به سه عنصر کلیدی فلسفه او، یعنی هدف وغایت…

نویسنده: محمّد جواد مروجی طبسی دی شیخ با چراغ همی گشت گرد شهر کز * * * دیو ودد ملولم وانسانم آرزوست گفتم که یافت می‏نشود، گشته‏ایم ما * * * گفت آنچه یافت می‏نشود، آنم آرزوست بر اساس برخی روایات اسلامی، گروهی از مردم جزو «ابدال» هستند؛ یعنی آنهایی که هرگز زمین از وجود پر برکتشان خالی نمی ماند. بدین جهت، برخی می پرسند اینان چه کسانی هستند، چند نفرند، از کدام شهر ودیارند، ویژگی های آنان کدام است، در کجا زندگی می کنند، وآیا در زمان غیبت امام مهدی (علیه السلام) نقشی دارند یا خیر؟ ماهیت ابدال در…

 نویسنده: علی اکبر جعفری(۱) نویسنده: عبدالعلی ترابی ورنوسفادرانی(۲) چکیده: با تشکیل حکومت شیعی توسط صفویه در ایران، مستشرقان به اعتقادات مکتب تشیع واز جمله مهدویت توجهی ویژه کردند وبا انگیزه های گوناگون به مطالعه آن پرداختند. با تثبیت تشیع در ایران وغلبه تفکر اصولی در حوزه های دینی تشیع - که بر اساس آن فقها برای خود در دوران غیبت، نیابت عام از طرف امام عصر (علیه السلام) قائل شدند ومرجعیت وزعامت اجتماعی شیعیان را به عهده گرفتند ودر برهه هایی در مقابل استعمار واستبداد ایستادند - غرب بیش از پیش به خطرآفرینی وتوانایی آموزه مهدویت ولوازم آن پی برد.…

نویسنده: سید محمد رضا حسینی جلالی مصحِّح وناقد ومتخصّص در حدیث ورجال واز پژوهشگران ومدرِّسان عربی زبان حوزه علمیّه مترجم: جویا جهانبخش پژوهشگر معارف اسلامی وادبیّات فارسی  چکیده: مسئله غیبت حضرت مهدی (علیه السلام) گستره ای فراخ از میراث مکتوب شیخ مفید (۳۳۶ یا۳۳۸ - ۴۱۳ ه. ق) را پُر کرده واو کتابها ورساله های متعدّدی در این باره نوشته ودر هر یک از آنها مباحث مربوط به غیبت را مورد بررسی همه جانبه قرار داده است. در روزگار شیخ مفید، مباحث مربوط به غیبت هم از حیث مادّه وموضوع وهم از حیث روش وشیوه دگرگون شده بودند. در اواخر…

واژه «رجعت» در کتاب هاي لغت، به معني برگشت آمده است. هر چند برخي بزرگان لغت، اين معنا را با تعبير متفاوتي نوشته‌اند. معناي اصطلاحي آن، اعتقاد به بازگشت دو گروه از مردگان مؤمن محض و کافر محض پس از ظهور حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است تا مؤمنان از برپايي حکومت جهاني عدل شاد شوند و کافران عذاب بکشند. رجعت از مباحث مهم اعتقادي شيعه است و در طول قرن‌ها، ده‌ها کتاب به شکل مستقل يا موردي به این موضوع، پرداخته‌اند، ولي اين اعتقاد نيز مانند برخي باورهاي ديگر شيعه، دستخوش مشکلاتي بوده است. به ويژه ديدگاه…

  از ميان روايات فراوان، مي‌توان اين مطالب را درباره رجعت بيان کرد. 1- رجعت از روزهاي بزرگ و مهم عالم است که از آن در قرآن به «ايام الله» [روزهاي خدا] ياد شده است. امام صادق (عليه السلام) در این باره می‌فرمایند: ايام الله سه روز است: روز قيام قائم (عجل الله تعالي فرجه الشريف) روز رجعت و روز قيامت.[1] 2- اعتقاد به رجعت از نشانه‌هاي شيعيان اهل بيت (عليه السلام) است. امام صادق (عليه السلام) در این باره می‌فرمایند: از ما نيست کسي که به رجعت ما ايمان نداشته باشد. [2] 3- رجعت براي همه مردم نيست؛ بلکه…

  یکی از مهم‌ترین مسائلی که دانشمندان بزرگ شیعه از متقدمین و متاخرین، در اطراف آن بسیار گفتگو کرده‌اند، موضوع رجعت برخی از افراد است، که در مذهب شیعه به آن پرداخته شده و این موضوع به‌قدری از نظر این طایفه دارای اهمیت است، که می‌توان گفت از مختصات این مذهب می‌باشد، زیرا در این‌باره علمای اهل سنت، نه‌تنها موافق نیستند، بلکه اشخاص بسیاری از قبیل فخررازی، حاکم نیشابوری، زمخشری، ابن ابی‌الحدید، ابن خلدون، و عده دیگری از خودشان جزماً انکار نموده و شیعه را سرزنش می‌کنند. قبل از ورود به بحث ببینیم کلمه رجعت یعنی چه؟ رجعت در لغت،…

شاید برخی گمان کنند که امام غایب هیچ گونه فایده‌ای برای جامعه ندارد اما این تصوری کاملا غلط است؛ چرا که این افراد غیبت را به معنای عدم حضور گرفته‌اند؛ حال انکه غیبت به معنای عدم حضور نیست بلکه به معنای عدم ظهور است. بدین معنا که اصلا امام زمان از ما غایب نیست بلکه بین ما زندگی می‌کند و در کوچه و خیابانهای ما راه می‌رود. آنچه مسلم است این است که امام زمان در طول غیبت بر ما ظاهر نیست و از دیدگان ما پنهان است. یعنی او را می‌بینیم اما نمی‌شناسیم. وقتی معنای غیبت چنین شد، حال…

فعاليت‌هاي امام عسكري (عليه السلام) جهت آماده ساختن اصحاب و زمینه‌سازی برای غیبت فرزندشان امام عصر را مي‌توان به چند دسته تقسيم نمود. 1- تعليمات و بيانات امام عسكري (عليه السلام) در حديث مبسوطي به احمد بن اسحاق می‌فرمایند: «... يا احمد بن اسحاق مثله في هذه الامة مثل الخضر (عليه السلام) و مثله مثل ذي القرنين و الله ليغيبن غيبة لا ينجو فيها من الحركة الا من ثبته الله عزوجل علي القول بامامته و وفقه فيها الدعاء بتعجيل فرجه ... » [1]؛ «... اي احمد بن اسحاق، مثل او در اين امت مثل خضر (عليه السلام) و ذي القرنين…

امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، دارای دو غیبت هستند؛ یکی غیبت صغری و دیگری غیبت کبری. در این مقاله به شرح و بیان این دو دوره خواهیم پرداخت. دوره غیبت صغری: امام حسن عسکری (علیه السلام) در هشتم ربیع الاول سال 260 ق؛ یعنی در زمانی که حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، پنج سال بیشتر نداشت، به دست معتمد، خلیفه عباسی به شهادت رسید و امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، بر پیکر پدر بزرگوار خویش نماز گزارد.[1] از این پس بود که دوره جدیدی از زندگی امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، که…

آنچه در پی می‌آید ترجمه‌ای است از مقالهٔ Messianism (مهدویت) که در دائرة المعارف دین جلد 9 صفحه 469 الی 481 ویراسته میرچا الیاده توسط شرکت انتشاراتی مک میلان نیویورک آمریکا در سال 1987 به چاپ رسیده است. طبیعتا دیدگاه دانشمندان و دین‌شناسان غربی نسبت ‌به ویژگی‌های حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تا حدود زیادی متاثر از متون و شخصیت‌هایی است که با جایگاه عصمت، مبانی غیبت، تاریخ زندگی ایشان و به طور کلی دیدگاه شیعهٔ دوازده امامی نسبت ‌به آن حضرت، آشنایی کاملی نداشته‌اند، همچنان که در قسمت کتاب‌شناسی این مقاله ملاحظه می‌شود، در اکثر برداشت‌ها کتب…

ایلیا پاولوئیچ پتروشفسکی، تاریخدان و ایران‌شناس شوروی سابق، پیرامون عقیده به انتظار در میان ایرانیان در قرون سیزدهم و چهاردهم میلادی، چنین می‌گوید: «چشم به راه مهدی بودن در عقاید عمومی مردمی که نهضت‌های قرن سیزدهم را در ایران بر پا داشتند، مقام بلندی را داشته است؛ ولي در قرن چهاردهم و پانزدهم ميلادي اين عقيده راسخ‌تر و مشهودتر گشت.» منبع: در انتظار ققنوس ص304

پدوسکا، مبلغ مسیحیت در آمریکا، پیرامون مساله مهدویت در آخرالزمان ، چنین می‌گوید: «در انجیل برای ظهور مصلح جهانی علائمی ذکر شده است. از جمله وقوع زلزله‌ها، سیل‌ها، جنگ‌ها ، قحطی، خشکسالی که تمام این علائم محقق شده‌اند. آن روز بسیار نزدیک است.» حال وقتي ديدگاه  انديشمندان  غربي  درباره مظلومترین فرد عالم، حجت خدا، وجود مقدس آقا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اينگونه است، چرا ما تلاشي در زمينه شناخت و معرفت هر چه بيشتر آن پدر مهربان خود نكنيم؟ چرا در معرفي آن امام غریب به يكديگر و آماده سازي زمينه ظهور آن حضرت كاري انجام ندهيم؟…

مستر هاکس، نویسنده آمریکایی پس از استناد به تعدد استعمالات واژه پسر انسان در انجیل، به منطبق بودن این واژه با امام مهدی (علیه السلام) اعتراف کرده و چنین می‌نویسد: «كلمه پسر انسان، 80 بار در انجيل آمده كه فقط 30 مورد آن با حضرت عيسي منطبق است و 50 مورد آن از مصلح نجات دهنده‌اي سخن مي‌گويد كه در آخرالزمان ظهور خواهد كرد و عيسي نيز با او خواهد آمد و او كسي جز مهدي موعود نيست.» منبع:(قاموس کتاب مقدس)، سایت یاران مهدی  

تاریخ دانش شرق‌شناسى عموما با تحریفها، كتمان حقایق و نوعى بى‌‏انصافى همراه بوده است. اما در این میان گاهى برخى چهره‌‏هاى شاخص شرق‏‌شناسى، در مواجهه با منطق مستحكم برخى اندیشه‌هاى شرقى، شیفته آنها شده، به آن گرایش و میل باطنى و ایمان قلبى یافته‌اند. پرفسور «هانرى كربن‏»، ایران‌شناس مشهور فرانسوى از جمله اروپاییانى است كه در دوران زندگى علمى خود، در پى گذر از اندیشه‏هاى وجود شناختى اندیشورانى همچون «هایدگر» و «ادموند هوسرل‏»، با حكمت‏ شرقى شیعى آشنایى حاصل كرده و به دنبال مطالعات چندین ساله، به وجود مبارک امام‏عصر، (عجل ‏الله تعالى ‏فرجه ‏الشریف) و معنویت ‏بى‏بدیل سایر ائمه…

طبق منابع و اخبار موجود، اکثریت قریب به اتفاق دانشمندان اهل سنّت، احادیث مربوط به حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را صحیح و مورد قبول مى‌دانند. اما تنى چند، آنها را رد نموده یا مورد تشکیک قرار داده‌اند که از آن جمله «ابن خلدون» است. وى مى گوید: در میان تمام مسلمانان در طول قرون و اعصار مشهور بوده و هست که در آخر الزمان حتماً مردى از خاندان پیامبر ظهور می‌کند و دین را تأیید و عدل و داد را آشکار مى‌سازد، مسلمانان از او پیروى مى‌کنند، وى بر تمام کشورهاى اسلامى تسلّط پیدا مى‌کند، این شخص…

اعتقاد به ظهور مصلح آخرالزمان که نامش «مهدى» و از اولاد پیامبر اسلام است، مورد اتّفاق همه فرقه‌هاى اسلامى است. صاحب کتاب «عون المعبود» که شرح کتاب «سنن ابى‌داوود»، است، مى‌نویسد: «بدان که در طول اعصار، مشهور بین همه اهل اسلام، این است که حتماً، در آخرالزمان، مردى از اهل بیت (علیهم السلام) ظهور مى‌کند که دین را یارى و عدل را آشکار مى‌کند… نامش، مهدى است و عیسى، بعد از مهدى یا هم زمان با مهدى، نزول و او را در کشتن دجال یارى و در نماز به او اقتدا مى‌کند. احادیث مربوط به مهدى را عدّه اى از…

جامع ترين پاسخ به اين پرسش را مي توان نظر ابن ابي الحديد معتزلي ذكر كرد. آنجا كه مي نويسد: «ميان همه مسلمين اتفاق قطعي است كه عمر دنيا و احكام و تكاليف پايان نمي پذيرد، مگر پس از ظهور مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ ».[1] پس در اين كه تمامي فرق اسلامي اعمّ از سنّي و شيعه و نيز كليّه فرق منشعب از اينها به امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ و ظهور آن حضرت در آخر الزمان معتقدند شكّي نيست. اما در تطبيق اين مطلب با مصداق خارجي آن و اين كه…

از شبهاتی که برخی از اهل‌سنت به شیعیان وارد می‌کنند، این است که احادیث مهدویت در صحیح بخاری و مسلم نیامده است؛ بنابراین نمی‌توان آن‌ها را پذیرفت. شاید این مسأله را برای اولین بار، ابن خلدون مطرح کرد و کسانی‌که بعد از او آمدند، به تبعیت از او چنین گفتند. و به دلیل جایگاه ویژه‌ای که این دو کتاب نزد عامه دارد، برخی آن را بسیار بزرگ و مهم جلوه داده‌اند. احمد امین مصری در کتاب المهدی و المهدویة ادعا کرده است: «در رابطه با حضرت مهدی (علیه السّلام) روایتی از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)…