محمدجواد مروجی طبسی منبع:  فرهنگ کوثر 1382 شماره 59 مدخل بر اساس برخى روایات و احادیث اسلامى، گروهى از مردم جزو «ابدال» هستند؛ یعنى آنهایى که هرگز زمین از وجود پربرکتشان خالى نمى‏ماند. بدین جهت، برخى مى‏پرسند که اینان چه کسانى هستند، چند نفرند، از کدام شهر و دیار مى‏باشند، ویژگى‏هاى آنان کدام است، در کجا زندگى مى‏کنند، و آیا در زمان غیبت امام مهدى علیه‏السلام نقشى دارند یا نه؟ ابدال کیانند؟ در این که ابدال چه کسانى هستند، نظرها متفاوت است که ذیلاً اشاره مى‏شود: 1. جانشینان پیامبران یک نظر این است که ابدال، اوصیا و جانشینان پیامبران هستند،…

محمدجواد طالبى چارى منبع:  معرفت سال بیست و چهارم آذر 1394 شماره 216 ویژه کلام چکیده: مسئله امامت و شبهات مربوط به آن، اختصاص به زمان، مکان و فرقه خاص ندارد، و به لحاظ ارتباط و نقش این موضوع با اعتقادات مسلمانان، شبهات و مباحث جدیدى مطرح مى شود که لازم و ضرورى است محققان در همه ادوار به آن بپردازند. اهداف این تحقیق، تبیین مفهوم امامت به معناى شیعى، با توجه به مفاد و شأن نزول آیه انذار، براى شناخت میزان انطباق دیدگاه شیعه در این مسئله، با قرآن کریم بوده است. پاسخ به شبهات مربوط به امامت، عمدتا…

محمدتقی سبحانی نشریه نقد و نظر، دوره 14، شماره 56، زمستان 1388 چکیده شهید اول و شهید ثانی در فرهنگ ما همواره به دانش فقه مشهور بوده‌اند و ابعاد فکری و کلامی آن دو چنان که باید مورد تحقیق قرار نگرفته است. شهیدین از منظر فقهی کاملاً همسو و هماهنگ نشان می‌دهند و شهید ثانی در قالب و قامت شارح و مفسر بزرگ اندیشه‌های فقهی شهید اول نمودار می‌شود. اما از منظر کلامی و اعتقادی میان آنان تفاوتی چشمگیر وجود دارد که جز با رجوع به میراث کلامی شیعه در گذشته‌های دورتر قابل شناسایی نیست. این مقاله با گذر به…

 علی الله بداشتي چکیده:   يكي از مسايلي كه بعد از رحلت پيامبر بزرگ اسلام محل بحث و نزاع مسلمانان واقع شد مساله جانشيني رسول گرامي اسلام بود، از آنجايي كه محمد بن عبداله (ص) رسول خدا و خاتم النبيين است آيا ضروري است باز جانشيني براي رهبري مردم داشته باشد يا آن گونه كه خوارج بعدها مطرح كردند كتاب خدا كافي است و كسي حق امارت و حكومت بر مردم را ندارد؟ نگارنده در اين مقاله بعد از بحثي كوتاه در معناشناسي واژه «امام» به اثبات اصل ضرورت وجود امام از نگاه متكلمان فرقه هاي اسلامي بويژه متكلمان اماميه و…

چکیده: با بررسی منابع شیعی عصر غیبت صغرا، درمی یابیم که این دسته از منابع، نسبت به شبکه وکالت و خصوصاً وکلای اربعه توجه ویژه ای نداشته اند و در موارد بسیاری حتی نامی از وکلا به میان نیاورده اند. شاید این امر، برآمده از فضای سیاسی آن عصر باشد؛ جوی که به شدت علیه شیعیان غلیان پیدا کرده بود و حکومت عباسی را علیه شیعیان تحریک می کرد. از جمله عوامل تحریک کننده می توان به قیام صاحب زنج، قرامطه، تشکیل حکومت های شیعی علویان در طبرستان و فاطمیان در مصر اشاره کرد. این عوامل سبب شد که عالمان…

مقاله ای از نعمت‌الله صفری فروشانی، مجید احمدی کچایی چکیده: در نیمه سده‌های سوم و چهارم هجری، شیعیان با دو مسئله اساسی روبه رو شدند؛ نخست شیعیان امامی از دیدار امام خویش محروم ماندند و جریان غیبت برای امامشان پدید آمد. در عرصه سیاسی نیز دولت‌هایی نوظهور در جهان اسلام به وجود آمدند که گرایش آشکاری به تشیع داشتند و بیشتر این دولت ها بر این گمانه تکیه داشتند که باید باورهای شیعیان در عرصه اجتماعی حاکم شود؛ حتی برخی از آنان آشکارا مدعی امامت امام عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) بودند. به همین دلیل این گمانه تقویت می‌شد…

مقاله ای از علی احمدی میانجی، مهدی ناصری چکیده: نویسنده در پاسخ به نامه و درخواست دکتر محمد حمید الله حیدرآبادى در سال ۱۳۸۷ قمرى، نصوص امامت امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر امامت امام حسن مجتبى (علیه السلام) را در چند گروه نقل مى‌کند: اوّل، اخبار کلی امامت؛ مانند حدیث ثقلین و سفینه. دوم، اخبارى که نصب بر امامت دوازده امام را به ‌اجمال مى‌رساند. سوم، اخبارى که نام دوازده امام را به‌ صراحت یاد مى‌کند. چهارم، اخبارى که به ‌طور خاص مربوط به حسنین (علیه السلام) است. پنجم، اخبارى که در کلمات امام حسن مجتبى (علیه السلام) آمده است.…

مقاله ای از مهدی مردانی چکیده: در خطبه ۲۲۸ نهج‌البلاغه تعبیرهای ستایش گرانه و اوصاف مبالغه‌آمیزی به‌کاررفته که به گمان بعضی درباره خلیفه دوم بوده است. این احتمال موجب گردیده که شماری از بزرگان شیعه و سنی به‌نقد و بررسی این خطبه جنجال‌برانگیز بپردازند و درستی یا نادرستی این نظریه را موردنقد قرار دهند. آنچه در این مقاله سامان‌یافته، بررسی خطبه یادشده از سه منظر هویت شخصیت توصیف‌شده، صحت انتساب خطبه به امام علی (علیه السلام) و نیز اعتبار سنجی تأیید امام (علیه السلام) نسبت به ستایش صورت گرفته است که با رویکردی تاریخی و متن شناسانه به بحث گذاشته‌شده…

مقاله ای از: رضا فرشچیان چکیده: روایات بسیاری از شیعه و اهل سنت نشان می‌دهد که امام علی (علیه السلام) در آغازین روزهای درگذشت پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله)، بنابر سفارش آن حضرت، قرآن را در مجموعه‌ای گرد آورد، این مجموعه که به «مصحف علی (علیه السلام)» نام بردار است، دربردارنده تأویل و تفسیر آیات قرآن، محکم و متشابه و اسباب النزول بوده است و آیه‌های منسوخ پیش از آیات ناسخ قرار داشته‌اند و به همان‌گونه، آیات مکی پیشتر از آیه‌های مدنی بوده است. برخی از محققان مسلمان بر این رأی هستند که مصحف بر اساس ترتیب نزول…

محمد امین انسان چکیده: امامت و نحوه موضع‌گیری در قبال آن، حقیقتی است که نه تنها خط مشی انسان را در طول حیات دنیوی معین می‌کند، بلکه سرنوشت آینده او را نیز ترسیم خواهد نمود. امامت از وظایف امام است و این امری حیاتی است که در هر برهه‌ای از زمان باید مورد کندوکاو قرار گیرد و به شبهات پیرامون آن پاسخ داده شود، لذا امام رضا علیه السلام در بیانی فرمودند: "به راستی امامت، جلیل القدرتر، عظیم الشأن‌‏تر، والاتر، منیع‌‏تر و عمیق‌تر از آن است که مردم با عقول خود آن را درک کنند. نظر به اهمیت موضوع امامت…

مریم صانع پور چکیده: مطالعات شیعه شناسانه غرب که در قرن نوزدهم آغاز شد در قرن بیستم با روندی منظم ادامه یافت. این پژوهش‌ها به تناسب رویکردهای استعماری و سوژه محور مدرنیته غربی ابتدا با معیارهای اروپایی مورد بررسی قرار می‌گرفت واز واقع نمایی کمتری برخوردار بود؛این رویکرد تا سال‌های اخیر ادامه داشت؛ روش تاریخ‌نگارانه مونتگمری وات چنین رویکردی دارد. اما در قرن بیست و یکم یعنی دوره پسا استعماری،پدیدار شناسانی مانند ‌هانری کوربن از معیارهای جوامع مورد پژوهش،برای ارزیابی ادیان آن جوامع استفاده کردند و به این ترتیب دین پژوهی‌ها از نتایجی واقعی‌تر برخوردار شد. کوربن در دین پژوهی…

نویسنده: توفیق اسداف دانش آموخته دکتری حکمت ودین پژوهی جامعة المصطفی العالمیة مجله پیام مبلغ - بهار وتابستان ۱۳۹۰ - شماره ۶ چکیده: بنابر مفهوم برخی از آیات قرآن کریم، خداوند متعال هیچ موقع روی زمین را بدون امام هدایتگر نمی گذارد. این مسأله در آیات شریفه به صورت های مختلف مطرح شده است که ما در این تحقیق بعضی از آنها را با استناد به تفاسیر فرقین ذکر کرده وبه بررسی دلالتشان پرداخته ایم وسپس توضیح داده ایم که این مسأله با غیبت امام زمان عجل الله فرجه تضاد ندارد. دیباچه بنابر آموزه های قرآن کریم ومکتب اهل البیت…

نویسنده: آیت الله امامی کاشانی مجله مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید - شماره ۲ چکیده: ﴿یا أیّها العزیز مسّنا وأهلنا الضرّ وجئنا ببضاعة مزجاة فأوف لنا الکیل وتصدّق علینا إنّ الله یجزی المتصدّقین﴾ (یوسف: ۸۸). حمد وسپاس خداوند منّان را که توفیق یافتم به مناسبت بزرگداشت محقّق عالی مقام ومحدّث بزرگ شیخ مفید (قدّس سرّه) دربارهء غیبت حضرت بقیّة الله فی الأرضین (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) مقاله ای بنویسم. یکی از آثار ارزندهء شیخ مفید (رضوان الله تعالی علیه) رسالهء: «الفصول العشرة فی الغیبة»(۱) است. در این رساله، ده ایراد وشبهه به عنوان ده فصل ذکر نموده است وبرای…

نویسنده: دکتر مجید معارف مجله کتاب ماه دین - شهریور ومهر ۱۳۸۳ - شماره ۸۳ و۸۴ مواجهه شیعه با غیبت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مشکلات، چاره جویی ها یکی از مسائل مهم در تاریخ سیاسی شیعه، مواجهه شیعیان با موضوع غیبت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. مطالعه در روایات وقرائن به جا مانده نشان دهندهء چاره جویی های متنوع امامان شیعه (علیه السلام) ونیز دانشمندان این مکتب است. این مقاله، گزارش کوتاهی است از اهمّ اقداماتی که جهت توجیه وتثبیت اصل پدیدهء غیبت ونیز چگونگی مواجهه با این پدیده در ادارهء امور شیعه در…

مقاله ای از نهله غروی نائینی بسیاری از دانشمندان اهل تسنن درباره حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) قم زده و گزارش‌هایی در احوال و زندگانی آن حضرت ارائه کرده‌اند و سخنانی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را درباره آن حضرت ثبت نموده‌اند. از بررسی روایات به دست آمد که هیچ‌گونه ذم‌ یا خرده‌گیری درباره حضرت زهرا (علیها السلام) یافت نمی‌شود و همه به آن حضرت احترام‌ گذاشته‌اند و مدح‌هایی درباره آن حضرت ثبت کرده‌اند و نتوانسته‌اند بر وجود مبارکش‌ خدشه یا ایرادی وارد کنند. حتی برخی از نویسندگان وقایع تلخ پس از رحلت‌ پیامبر (صلی الله…

مقاله ای از مهدی پیشوایی آنچه در این مقاله می خوانید بخشی از خطبه ی فدکیه ی حضرت فاطمه سلام الله علیها است که به دنبال تصرف فدک توسط خلیفه اول، آن بانوی بزرگ در برابر خلیفه و در حضور مهاجران و انصار ایراد فرمود. برای مشاهده متن کامل مقاله اینجا را کلیک کنید    

نویسنده: کرم سیاوشی و جواد محمدی پژوهش حاضر کوشیده است سیر نگارش امالی در حدیث شیعه را بررسی کند. سابقه امالی نویسی در حدیث شیعه، به عصر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می رسد، به گونه ای که اولین امالی در زمان حیات ایشان و به املای آن حضرت و خط حضرت علی (علیه السلام) سامان یافت. در دوران حضور امامان معصوم (علیه السلام) شاهد پدید آمدن این قبیل آثار هستیم که «امالی» هشام بن حکم، «امالی» نوبختی، و «امالی» ابوبکر بن عیاش از آن جمله اند. پس از این دوران، یعنی عصر غیبت، نیز تعداد قابل توجهی…

چکیده: پژوهش حاضر تحلیل اشعار ابن هانی اندلسی از منظر دینی و عقیدتی است. ابن هانی، شاعر شیعه مذهب اندلس، زبان شعرش را در راه عقیده و مذهب خود به کار بست و از آن به عنوان ابزاری برای بیان عقاید مذهبی خود استفاده کرد. پژوهش حاضر نشان می دهد که امامت رکن اصلی اصول عقیدتی تشیع است و ابن هانی در بخش مدحی قصاید خود، به ذکر و تبین آن می پردازد. ارکان اصلی مطرح در باب امامت به این شکل قابل ترسیم است: ۱٫ ضرورت شناخت امام؛ ۲٫ علم به عالم غیب؛ ۳٫ شفاعت امام؛ ۴٫ رهبری جامعه؛…

کاظم قاضی زاده(۱) - علی رضا مختاری(۲) مجله علوم حدیث - ۱۳۸۶ - شماره ۴۵ و۴۶ چکیده: فرضیه «تولد ایده امام غایب در دوران حیرت»، نه تنها فروپاشی مهدویت، بلکه تمام نظام امامت را هدف قرار داده است. حیرت شیعیان در دوره بعد از شهادت امام عسکری (ع)، بر خلاف ادعای رقیب، نه به خاطر عدم وجود فرزند برای حضرت عسکری (ع)، ونه به خاطر ناشناخته وتعریف ناشدن غیبت است، بلکه این حیرت ناشی از عدم توجه شیعیان به احادیثی است که از تک تک ائمه (ع) در طول قرن های اول تا سوم صادر شده ودر بسیاری از اصول…

کتاب های غیبت بعد از امام حسن عسکری (علیه السلام) بعد از وفات امام حسن عسکری و در زمان غیبت صغری نیز کتابهایی درباره غیبت امام زمان تالیف شد از باب نمونه: ۱- حسن بن حمزه عبد الله بن محمد بن حسن بن حسین بن علی سجاد کتابی در غیبت تالیف نمود. او از بزرگان وفقهای امامیه بوده ودر سال ۳۵۸ق. وفات نموده است1 ۲- عبد الله بن جعفر بن حسن حمیری کتابی در غیبت نوشته است. او از بزرگان وشخصیتهای بزرگ قم بوده ودر حدود سال ۲۹۰ق. به کوفه رفت واهل کوفه از وی استماع حدیث نمودند2 ۳- حسن…